“Ταράττει τους ανθρώπους ού τα πράγματα, αλλά τα περί πραγμάτων δόγματα”
«Οι άνθρωποι ταράσσονται όχι από τα συμβάντα, αλλά από την άποψή τους για όσα συμβαίνουν». Η φράση του Επίκτητου, που έρχεται να τονίσει ότι τις περισσότερες φορές δεν είναι τα ίδια τα γεγονότα που μας δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα, αλλά ο τρόπος που τα ερμηνεύουμε, αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η Γνωσιακή – Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, πίσω από συναισθήματα όπως λύπη, θλίψη, φόβος , άγχος, απογοήτευση κ.λπ. υπάρχουν σκέψεις οι οποίες είναι με την σειρά τους αρνητικές και απαισιόδοξες.
Οι σκέψεις και τα συναισθήματα καθοδηγούν και τη συμπεριφορά μας, με αποτέλεσμα σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορά να βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση. Μολονότι κάποιες από τις σκέψεις ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, τις περισσότερες φορές είναι λανθασμένες και μη ρεαλιστικές, με αποτέλεσμα να υποφέρουμε, να εκδηλώνουμε συμπτώματα και να δυσλειτουργούμε σε διάφορους τομείς της καθημερινότητάς μας. Τις σκέψεις αυτές τις ονομάζουμε «αυτόματες» και συνιστούν το πρώτο επίπεδο των σκέψεων που επηρεάζουν άμεσα το συναίσθημα και την συμπεριφορά μας, παρ΄ όλο που πολλοί από μας δεν συνειδητοποιούμε ότι τις κάνουμε. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι άνθρωποι θεωρούν ότι «δεν σκέφτονται τίποτα», αν και κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Οι αυτόματες σκέψεις αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Σε βαθύτερο επίπεδο, ο γνωσιακός θεραπευτής θα αναζητήσει -σε συνεργασία με τον θεραπευόμενο- το λεγόμενο σύστημα πεποιθήσεων του, τις βαθύτερες δηλαδή αντιλήψεις που έχουμε διαμορφώσει όλοι σχετικά με τον εαυτό μας, τους άλλους και το περιβάλλον γύρω μας.
Στόχος της Γνωσιακής – Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας είναι η αναγνώριση και ο εντοπισμός των δυσάρεστων αυτόματων σκέψεων και των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που βρίσκονται πίσω από τα δυσάρεστα συναισθήματα (άγχος, κατάθλιψη, φόβος) και η αντικατάστασή τους από περισσότερο λογικές και προσαρμοστικές. Μέσα από αυτή την διαδικασία επιτυγχάνεται η ομαλοποίηση του συναισθήματος και η ανακούφιση των συμπτωμάτων.